شاید این جمعه بیاید

نگاهی به رفتار ضدحقوق بشری‌اسراییل در لبنان و بلندیهای جولان

جهانی شدن مفهوم حقوق بشر طی سالیان اخیر توام با محکومیتهای پی‌درپی و بین‌المللی ناقضان حقوق بشر، دولتهای جهان را به طور اعم و رژیم صهیونیستی را به طور اخص با چالشهای نوینی در عرصه بین‌الملل مواجه ساخته است. به بیان دیگر، جدیت نهادهای بین‌المللی مدافع حقوق بشر نظیر شورا، دیدبان و کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل در پیگیری موارد نقض حقوق‌بشر در سراسر جهان از یک سو و اشتیاق روزافزون سازمانهای غیردولتی به مقوله حقوق بشر از سوی دیگر، رژیم‌صهیونیستی را که پیشتر بواسطه تصرف غیرقانونی یک سرزمین و سلب حقوق اولیه فلسطینیان تنها در افکار عمومی جهان مورد محکومیت قرار می‌گرفت، اکنون در وضعیتی قرار داده است که چه در داخل و چه در خارج با مخالفت روزافزونی از جانب گروههای مدافع حقوق‌بشر روبه‌روست. پس از تهاجم وحشیانه نظامیان رژیم‌صهیونیستی به نوارغزه، گروههای مدافع حقوق بشر در کشورهای مختلف تعقیب قضایی نظامیان این رژیم را آغاز کرده‌اند.

اعمال سیاست‌های نژادپرستانه علیه اقلیت عرب ساکن اراضی اشغالی1948، بی‌توجهی به مفاد کنوانسیون چهارم ژنو و نقض قوانین بین‌المللی جنگ در کنار پدیده‌های نوینی چون قاچاق انسان تنها بخشی از رفتار ضدحقوق بشری رژیم‌صهیونیستی در منطقه است که می‌توان شواهدی از آن را در گزارشات و قطعنامه‌های صادر شده از سوی مجامع بین‌المللی مشاهده کرد. از این رو، با توجه به کثرت موارد نقض حقوق بشر توسط رژیم‌صهیونیستی، گزارش حاضر می‌کوشد با تکیه بر اسناد و قطعنامه‌های بین‌المللی، رفتار ضدحقوق بشری این رژیم را در قبال شهروندان سوری ولبنانی مورد بررسی قرار دهد.

نگاهی به رفتار ضدحقوق بشری‌اسراییل در لبنان و بلندیهای جولان

مهدی حاجت‌پور¹

مقدمه

ـــــــــــــــــــــ

¹ کارشناس مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی علمی ندا

الف) پیشینه رژیم‌صهیونیستی در حوزه نقض حقوق بشر

رژیم صهیونیستی از بدو اشغال فلسطین در سال 1948 همواره به دلیل نقض قوانین بین‌المللی جنگ یا تعرفه‌های جهانی حقوق بشر در سرزمینهای اشغالی فلسطین، جنوب لبنان و بلندیهای جولان، هدف انتقادات نهادهای بین‌المللی و گروههای داخلی و خارجی مدافع حقوق بشر قرار داشته است. به عنوان نمونه، شورای امنیت سازمان ملل از سال 1955 تاکنون به دلایل متعددی چون نقض کنوانسیون چهارم ژنو، کشتار غیرنظامیان فلسطینی، حمله نظامی به غزه، ممانعت از ورود آوارگان فلسطینی به اراضی اشغالی1967، کشتار مردم بی‌گناه لبنان، تداوم شهرک‌سازی در اراضی اشغالی فلسطین، سلب حقوق اولیه فلسطینیان، بی‌اعتنایی به مقررات بین‌المللی و قطعنامه‌های سازمان ملل، تلاش برای تغییر بافت جمعیتی قدس و ربودن وزرا و نمایندگان قانونی مردم فلسطین اقدام به تهیه پیش‌نویس بیش از 80 مورد قطعنامه علیه رژیم‌صهیونیستی نموده که البته بسیاری از این قطعنامه ها به دلیل وتو آمریکا از روند اجرایی شدن بازمانده‌اند.(1)

بی‌توجهی رژیم‌صهیونیستی به موازین بین‌المللی حقوق بشر به حدی است که کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل پیش از انحلال، بررسی موارد نقض حقوق بشر توسط این رژیم در اراضی اشغالی فلسطین، جنوب لبنان و بلندیهای جولان را در دستور کار ثابت خود قرار داده بود و درست به همین دلیل یعنی تمرکز بیش از حد بر رفتار ضد حقوق بشری این رژیم پس از صدور 60 مورد قطعنامه در محکومیت رفتار تجاوزکارانه اسراییل در سرزمینهای اشغالی تحت فشار آمریکا به کار خود پایان داد.(2)

شورای حقوق بشر سازمان ملل نیز که در تاریخ 15 مارس 2006 از سوی مجمع عمومی سازمان ملل و علی‌رغم رای مخالف آمریکا و اسراییل جایگزین کمیسیون حقوق بشر شد، در طول کمتر از یک سال، 9 عنوان قطعنامه را در محکومیت اقدامات ضد حقوق بشری رژیم‌صهیونیستی به تصویب رساند. جالب آنکه این رژیم که پس از انحلال کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل، امید فراوانی به رفع چالشهای گذشته داشت، تنها عضوی از سازمان ملل بود که در این مدت از سوی شورای حقوق بشر مورد انتقاد قرار می‌گرفت.(3) شورای حقوق بشر سازمان ملل همچنین در یکی از قطعنامه‌های خود مصوب 29ژوئن2006، بررسی میزان پایبندی رژیم‌صهیونیستی به موازین جهانی حقوق بشر در فلسطین و سایر سرزمینهای عربی اشغال شده را در دستور کار ثابت خود قرار داد.(4)

با وجود آنکه شورای حقوق بشر سازمان ملل هنوز سومین سال فعالیت خود را نیز به پایان نرسانده است، مصادیق رفتار ضد حقوق بشری رژیم‌‌صهیونیستی در سرزمینهای اشغالی به حدی است که این شورا تاکنون قریب به 20 قطعنامه بین‌المللی را در محکومیت اقدامات این رژیم به تصویب رسانده و همچنان سرپیچی این رژیم از مسئولیتهایی که به موجب کنوانسیون چهارم ژنو بر عهده نیروی اشغالگر قرار داده شده را در نشست‌های دوره‌ای خود مورد بررسی قرار می‌دهد.(5)

ب) مروری بر رفتار ضد حقوق بشری رژیم صهیونیستی در خارج از مرزهای اشغالی 1948

با وجود آنکه رژیم‌صهیونیستی به دلیل تضییع حقوق مدنی شهروندان عرب، اعمال سیاستهای تبعیض‌آمیز در مورد گروههای غیریهودی و همچنین تسامح بیش از حد در زمینه مقابله با استثمار جنسی زنان، در داخل نیز از وضعیت مطلوبی به لحاظ رعایت موازین حقوق بشر برخوردار نیست، اما آنچه بیش از همه باعث محکومیت این رژیم در مجامع بین‌المللی شده، رفتار تجاوزکارانه آن در خارج از مرزهای اشغالی 1948 است. علی‌رغم بازتاب جهانی و گسترده رفتار ددمنشانه رژیم‌صهیونیستی در قبال فلسطینیان ساکن غزه و کرانه‌باختری، بخش حاضر منحصراً به بررسی رفتار ضدحقوق بشری این رژیم در جنوب لبنان و بلندیهای جولان اختصاص یافته است.

1) نقض حقوق بشر در لبنان

لبنان کشوری است که همواره بواسطه همجواری با رژیم‌صهیونیستی، هزینه‌های فراوانی را متحمل شده است و از این رو، پس از فلسطین، لبنان را به حق می‌توان دومین قربانی اشغالگری رژیم‌صهیونیستی در منطقه نامید. اشغال مزارع آبخیز «شبعا» با وسعت تقریبی 35 کیلومتر مربع در سال1967 که با وجود قطعنامه‌های متعدد بین‌المللی از جمله قطعنامه 425 شورای امنیت سازمان ملل، هنوز از مناطق تحت اشغال رژیم‌صهیونیستی خارج نشده است، انجام عملیات لیتانی توسط رژیم‌صهیونیستی در سال 1978، اشغال بیست ساله مناطق جنوبی لبنان و همچنین دستگیری و بازداشت دهها شهروند لبنانی که هنوز با وجود گذشت سالها، از دید نمایندگان سازمان صلیب سرخ جهانی پنهان نگاه داشته شده‌اند را می توان از جمله هزینه‌های هنگفت همجواری با یک رژیم اشغالگر برشمرد. اما آنچه از دید سازمانهای مدافع حقوق بشر، جنایات رژیم‌صهیونیستی علیه مردم لبنان را به نقطه اوج خود رساند، حمله نظامی اخیر این رژیم به جنوب لبنان در سال 2006 بود که در ادبیات نظامی منطقه به جنگ 33 روزه معروف شد. شدت جنایات رژیم‌صهیونیستی در این جنگ به حدی بود که دیدبان حقوق‌بشر سازمان ملل، طی گزارشی تحت عنوان «عملیات مرگبار: حملات کورکورانه اسراییل علیه غیرنظامیان لبنانی»، این رژیم را به نقض کنوانسیون چهارم ژنو و ارتکاب جنایان جنگی در لبنان متهم کرد. (6) در همین ارتباط، سازمان عفو بین‌الملل نیز پس از پایان جنگ 33روزه، طی یک گزارش 69صفحه‌ای، عملیات نظامی رژیم‌صهیونیستی در جنوب لبنان را مصداق بارز نقض حقوق بشر خواند.(7) مهمترین موارد نقض حقوق‌بشر توسط رژیم‌صهیونیستی در خلال جنگ 33 روزه با حزب‌الله لبنان را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1-1) حمله به غیرنظامیان

در حالیکه به موجب قوانین بین‌المللی حقوق بشر از جمله پروتکل اول کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، طرفین مخاصمه می‌بایست نهایت دقت را در مصون نگاه داشتن غیرنظامیان از حملات خود به عمل آورند، رژیم صهیونیستی با حمله به اماکن غیرنظامی لبنان که فجیع‌ترین آنها در 30ژوئیه 2006 در روستای قانا بوقوع پیوست و همچنین عدم ایجاد کریدور انسانی برای تخلیه مناطق غیرنظامی، حداقل 1200 غیرنظامی لبنانی را کشته، حدود 4400 نفر را مجروح و بیش از یک میلیون نفر را بی‌خانمان کرد. (8) این در حالی است که تعداد تلفات غیرنظامی در جبهه رژیم‌صهیونیستی تنها 150 نفر اعلام شد.(9)

سازمان دیدبان حقوق بشر در تحقیقات خود علت تلفات گسترده غیرنظامیان لبنانی را عدم پیروی این رژیم از قوانین بین‌المللی جنگ اعلام کرد.(10)

2-1) ممانعت از ورود مواد غذایی و دارویی

اقدام رژیم‌صهیونیستی در محاصره بنادر و جلوگیری از ورود کاروانهای امداد رسانی و کامیونهای حمل مواد غذایی را می توان یکی دیگر از موارد نقض حقوق بشر طی جنگ 33 روزه برشمرد. به گفته «سارا لی ویتسون» مدیر بخش خاورمیانه و شمال آفریقای دیدبان حقوق بشر سازمان ملل، اسراییل در حالیکه به موجب قوانین بین‌المللی می‌بایست تمهیدات وِیژه‌ای را برای ورود آمبولانسها، گروه‌های امدادرسان و مواد غذایی و دارویی به مناطق غیرنظامی جنوب لبنان در نظر می‌گرفت، با اجتناب از ایجاد یک کریدور امن برای عبور امدادرسانان و کامیونهای حامل غذا و دارو، آسیبهای جبران‌ناپذیری را در خلال جنگ 33روزه به جمعیت غیرنظامی لبنان وارد کرد. (11) رژیم‌صهیونیستی حتی چند دستگاه کامیون که حامل کمکهای بشردوستانه امارات متحده عربی برای مردم جنوب لبنان بودند را در روزهای آغازین جنگ 33 روزه در نزدیکی مرز سوریه و لبنان هدف حملات موشکی خود قرار داد. در حالی که رژیم صهیونیستی پس از این حمله، علت انجام آن را جلوگیری از قاچاق سلاح از سوریه به لبنان عنوان کرد. خبرنگاران روزنامه واشنگتن‌پست و خبرگزاری فرانس پرس پس از حضور در صحنه، محتویات کامیونهای موردنظر را اقلامی چون دارو، روغن‌نباتی، شکر و برنج اعلام کردند.(12)

3-1) حمله به تأسیسات و زیرساخت‌های عمومی

رژیم‌صهیونیستی طی جنگ 33روزه، علاوه بر بمباران گسترده مناطق غیرنظامی جنوب لبنان و انسداد مرزهای زمینی و دریایی این کشور به منظور جلوگیری از ورود کمک‌های بشردوستانه به این مناطق، با حمله به تاسیسات حیاتی نظیر نیروگاهها و تخریب زیرساخت‌های مورد نیاز برای امدادرسانی به مناطق جنوبی لبنان، سیاست تنبیه دسته‌جمعی را در مورد مردم بی‌دفاع لبنان به مورد اجرا گذاشت. شورای حقوق بشر سازمان ملل در دومین نشست ویژه خود با موضوع بررسی وضعیت حقوق‌بشر در لبنان پس از عملیات نظامی اسراییل، با صدور قطعنامه‌ای حمله هوایی رژیم‌صهیونیستی به فرودگاهها، جاد‌ه‌ها، پل‌ها، نیروگاهها و تخریب سایر زیرساخت‌های عمومی طی جنگ 33 روزه را به شدت محکوم کرد.(13) حمله اسراییل به تأسیسات و زیرساخت‌های عمومی در حالی صورت گرفت که طبق قوانین بین‌المللی جنگ، هدف قرار دادن زیرساخت‌های غیرنظامی نظیر بیمارستانها، مدارس یا جاده‌ها و پل‌ها تنها در شرایط بسیار خاص و در صورت اثبات استفاده نظامی از آنها امکان‌پذیر است. از این رو، به گفته دیدبان حقوق بشر سازمان ملل، حمله هوایی اسراییل به تأسیسات و زیرساخت‌های غیرنظامی لبنان را نمی‌توان به صرف وجود ارتباطی موهوم با حزب‌الله قابل توجیه دانست.(14)

4-1) استفاده از بمب‌های خوشه‌ای

استفاده از بمب‌های خوشه‌ای در روزهای پایانی جنگ 33 روزه- درست در زمانی که طرفین موافقت اولیه خود را با قبول آتش‌بس اعلام کرده بودند - را می‌توان نقطه اوج رفتار ضد حقوق بشری رژیم‌صهیونیستی در لبنان برشمرد که همچون مین‌های بیشماری که در دوران اشغالگری این رژیم در جنوب لبنان کاشته شد، میراث مرگباری را برای مردم بیگناه لبنان به یادگار گذاشت. طبق تحقیقات بعمل آمده از سوی سازمان دیدبان حقوق بشر، با وجود گذشت بیش از 2 سال از پایان جنگ33 روزه، هنوز حدود یک میلیون بمب خوشه‌ای منفجر نشده در مناطق جنوبی لبنان وجود دارد که همچنان جان شهروندان لبنانی را تهدید می‌کند. این سازمان تعداد قربانیان غیرنظامی بمب‌های خوشه‌ای در جنوب لبنان در فاصله زمانی پس از برقراری آتش‌بس تا 20 ژوئن2007 را 24 نفر و تعداد زخمی‌شدگان را 183 نفر اعلام کرد. (15)

دیدبان حقوق بشر سازمان ملل همچنین از دولت آمریکا به عنوان تولید‌کننده و فروشنده این تسلیحات به رژیم‌صهیونیستی خواسته است این رژیم را برای افشای اطلاعات در مورد مکان استفاده از بمب‌های خوشه‌ای تحت فشار قرار دهد. اما رژیم صهیونیستی هنوز هیچ اطلاعاتی در مورد نوع و میزان استفاده از این تسلیحات در جنگ 33 روزه و پراکندگی جغرافیایی آن در جنوب لبنان ارائه نکرده است.(16)

2) اسراییل و نقض حقوق بشر در جولان

منطقه جولان نیز از جمله مناطقی است که همواره کانون توجه نهادهای بین‌المللی مدافع حقوق بشر بوده است. رژیم صهیونیستی بلندیهای جولان را در جنگ ژوئن 1967 به اشغال خود در آورد و از آن زمان تاکنون نه تنها به تبعیت از قطعنامه‌های متعدد سازمان ملل، از این منطقه خارج نشده است بلکه روزبه‌روز بر دامنه فعالیت‌های غیرقانونی خود نیز افزوده است. این رژیم حتی برخلاف قطعنامه‌های متعدد بین‌المللی در 14 دسامبر 1981 با تصویب کنست، بلندیهای جولان را در اقدامی که هرگز مورد قبول جامعه بین الملل واقع نشد، رسماً به اراضی اشغالی 1948 ضمیمه کرد و تمامی نمادها و نهادهایی که به نحوی تداعی‌گر حاکمیت سوریه بر این منطقه بود را از میان برد. مهمترین موارد نقض حقوق بشر توسط رژیم صهیونیستی در منطقه جولان از ابتدای اشغال این منطقه را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1-2) اخراج ساکنان محلی

آشکارترین مورد نقض حقوق بشر پس از اشغال بلندی‌های جولان در سال 1967، اخراج ساکنان بومی این منطقه بدست نیروهای اشغالگر بود. به گفته منابع سوری، جمعیت منطقه جولان در زمان اشغال بالغ بر 147 هزار نفر بود که حدود 130 هزار نفر از آنان پس از اشغال، برخلاف بند 49 کنوانسیون چهارم ژنو به داخل سوریه رانده شدند.(17)

رژیم‌صهیونیستی نه تنها بخش اعظمی از جمعیت بومی منطقه جولان را تخلیه کرد بلکه با ایجاد منطقه نظامی بسته، از بازگشت یا حتی تماس ساکنان باقیمانده منطقه با اقوام و بستگان خود در سوریه نیز جلوگیری کرد. (18) تعداد ساکنان بومی منطقه جولان اکنون تنها در حدود 18 هزار نفر است.(19)

2-2) شهرک سازی

رژیم‌صهیونیستی به دنبال اشغال بلندیهای جولان، همچون سایر مناطق اشغالی، پروژه یهودی‌سازی را در دستور کار خود قرار داد و با ایجاد شهرک‌های یهودی‌نشین به تلاش برای تغییر بافت جمعیتی منطقه پرداخت.(20) تاکنون مجمع عمومی و شورای حقوق بشر سازمان ملل قطعنامه‌های متعددی را در محکومیت ساخت‌وساز در بلندی‌های جولان به تصویب رسانده‌اند اما رژیم‌صهیونیستی همانطور که قطعنامه‌های شورای امنیت مبنی بر عقب‌نشینی از جولان را نادیده گرفت، به قطعنامه‌های نهادهای مدافع حقوق‌بشر نیز توجهی نشان نداده است. منابع اسراییلی هم اکنون جمعیت شهرک‌نشینان اسراییلی ساکن در منطقه جولان را حدود 20هزار نفر تخمین می‌زنند.(21)

3-2) کنترل منابع آبی

یکی دیگر از مصادیق رفتار ضد حقوق بشری رژیم‌صهیونیستی در بلندی‌های جولان، تصرف منابع آبی و جلوگیری از دسترسی آزاد ساکنان بومی به ذخائر طبیعی منطقه است. طبق گزارشات گروه‌های مدافع حقوق بشر، رژیم‌صهیونیستی علاوه بر کنترل کامل منابع آبی جولان، سیاست‌های تبعیض‌آمیزی را در توزیع آب مصرفی ساکنان عرب و یهودی منطقه مورد اجرا قرار می‌دهد. براساس این گزارشات، سهم شهرک‌نشینان از منابع آبی جولان 5برابر ساکنان عرب منطقه است و از آنجا که مالیات دریافتی بر مبنای «درصد مصرف آب از سهمیه اختصاص یافته» محاسبه می‌شود، ساکنان عرب به دلیل اشتغال به کشاورزی، مالیات بیشتری نسبت به شهرک‌نشینان می‌پردازند. (22) به گفته گروه‌های مدافع حقوق بشر، اعمال سیاست‌های تبعیض‌آمیز در زمینه توزیع آب، اقتصاد مبتنی بر کشاورزی ساکنان بومی منطقه را با مشکلات فراوانی مواجه کرده است.(23)

4-2) نقض حقوق شهروندی

تلاش رژیم‌صهیونیستی برای تغییر بافت جمعیتی و وضعیت حقوقی منطقه جولان، جلوگیری از گسترش روستاهای عرب‌نشین از طریق مین‌گذاری در اطراف روستاها به بهانه‌های امنیتی و مشروط ساختن دریافت مجوز ساخت و ساز به قبول تابعیت اسراییلی، زندانی ساختن رهبران محلی مخالف الحاق جولان به اراضی اشغالی 1948، اعمال محدودیت‌های شدید آمد و شد به دلیل امتناع اعراب سوری‌الاصل از قبول تابعیت اسراییلی و همچنین اعمال قوانین حقوقی رژیم ‌صهیونیستی در اراضی تحت اشغال از جمله بارزترین موارد نقض حقوق شهروندی ساکنان بومی جولان به شمار می‌روند.(24)

رژیم‌صهیونیستی تاکنون به دلیل سلب حقوق اولیه ساکنان عرب و دروزی منطقه جولان، 13 بار از سوی کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل، 3بار از سوی شورای حقوق بشر و بیش از ده‌ها بار از سوی مجمع عمومی سازمان ملل مورد انتقاد قرار گرفته است.(25)

5-2) دفن زباله‌های اتمی

یکی از اتهامات جدید رژیم‌ صهیونیستی، دفن زباله‌های رادیواکتیو در منطقه جولان است. سوریه در 5 ژوئیه2008 طی گزارشی خطاب به سازمان ملل، رژیم‌صهیونیستی را به دفن زباله‌های اتمی خود در بلندی‌های جولان متهم کرد. به نوشته روزنامه اسراییلی جروزالیم‌پست، هم اکنون کمیته حقیقت یاب ویژه‌ای متشکل از سفرای سنگال، سریلانکا و مالزی به نمایندگی از سوی سازمان مل در حال پیگیری این مسئله است. (26) دفن زباله‌های اتمی در جولان مطمئنا پیامدهای زیانبار بلند مدتی را برای ساکنان این منطقه به همراه خواهد داشت.

نتیجه‌گیری

رژیم‌صهیونیستی از بدو شکل‌گیری تا کنون، همواره به دلیل ارتکاب جنایات جنگی و نقض حقوق‌بشر در مناطق اشغالی با انتقاد شدید مجامع بین‌المللی روبه‌رو بوده است. کثرت موارد نقض حقوق بشر توسط این رژیم به حدی است که شورای حقوق بشر سازمان ملل که در سال 2006 جایگزین کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل شد، بررسی میزان پایبندی این رژیم به موازین بین‌المللی حقوق بشر را به عنوان یک رکن ثابت در دستور کار خود قرار داده و تاکنون قریب به 20 قطعنامه بین‌المللی را در محکومیت اقدامات این رژیم در فلسطین و سایر سرزمین‌های عربی اشغال شده به تصویب رسانده است.

افزون بر این، رژیم‌صهیونیستی حتی در داخل اراضی 1948 نیز به دلیل برخورد تبعیض‌آمیز با اقلیت‌های غیریهودی، از عملکرد رضایت‌بخشی در زمینة حقوق بشر برخوردار نیست و از این رو، به نظر می‌رسد که با انطباق‌پذیری بیشتر قوانین حقوقی کشورها با قوانین بین‌المللی حقوق‌بشر، مسئلة پیگرد ناقضان حقوق بشر در خارج از حوزة قضایی رژیم‌صهیونیستی، این رژیم را در آینده با چالشهای جدی‌تری برای دفاع از موجودیت خود مواجه کند.

پی‌نوشت‌ها

1-www.middleeastnews. com/unresolutionslist.html

2-www.jpost.com/Servlet/ Satellite?cid=1150885889961& pagename= JPost%2FJP

3- www2.ohchr.org/ english/ bodies/hrcouncil

4- http://ap.ohchr.org/ documents/ sdpage_e.aspx?b=10&c=89&t=4

5- www2.ohchr.org/english/ bodies/hrcouncil

6- www.ynet.co.il/ english/ articles/0,7340,L-3285648, 00.

html

7- www.amnesty.org.uk/ news_ details.asp? NewsID= 17167

8- www.hrw.org/reports/ 2007/lebanon0907/3. htm#_Toc175028479

9- www.haaretz.com/ hasen/spages/795327.html

10- www.hrw.org/reports /2007/lebanon0907/9.htm