شاید این جمعه بیاید

مصالحه در داخل، آتش‌بس با خارج

ریشه تحولات اخیر فلسطین را باید در پیروزی جنبش حماس در انتخابات پارلمانی 2006 پی‌گیری کرد. پس از پیروزی حماس در انتخابات پارلمانی 2006 و تشکیل دولت اسماعیل هنیه بدون مشارکت فتح و دیگر گروههای فلسطینی در مارس 2006، اختلافات سیاسی میان دو جنبش فتح و حماس بر سر کیفیت مواجهه با رژیم ‌صهیونیستی به اوج خود رسید. این اختلافات به تدریج به خشونت کشیده شد و در نهایت منجر به درگیری خونین بین اعضای دو جنبش گردید.

تداوم اختلافات میان گروههای اصلی فلسطینی همزمان با تحریمهای بین‌المللی و تشدید فشارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی رژیم صهیونیستی باعث گردید تا رهبران گروههای فلسطینی برای حل اختلافات و خروج از این وضعیت به مذاکره و گفتگو بپردازند. رژیم صهیونیستی نیز برای به زانو در آوردن حماس، حملات نظامی خود را افزایش داد و نوار غزه را به محاصره خود درآورد. حماس علی‌رغم مخالفت اصولی با هرگونه شناسایی رژیم‌صهیونیستی، در ماههای اخیر مذاکره غیرمستقیم با رژیم‌ مذکور را برای پذیرش آتش‌بس، به عنوان راهی بر کاهش درد و رنج ملت فلسطین در نوارغزه، پذیرفته است. در این راستا حماس برای پایان دادن به محاصره غزه، مذاکراتی را- که بیشتر با واسطه مصر انجام گرفته – با رژیم‌صهیونیستی انجام داد و در نهایت منجر به امضاء توافق آتش‌بس بین طرفین گردید.

به علاوه کشورهای اروپایی نیز که از تحریم جنبش حماس در دو سال اخیر به نتیجه‌ای نرسیده‌اند نشانه‌هایی از ضرورت تعامل با این جنبش را در سیاستهای خود بروز داده‌اند. نوشتار حاضر به منظور ارزیابی عملکرد و مواضع دو جنبش بزرگ فلسطینی، فتح و حماس در قبال مسائل فراروی اراضی اشغالی تهیه و تدوین گردیده است.

مصالحه در داخل، آتش‌بس با خارج

مقدمه:

الف) گفتگوهای فتح و حماس

از زمان تشدید اختلافات سیاسی میان دو جنبش و بحرانی شدن اوضاع داخلی فلسطین، مذاکرات متعددی به طور مستقیم و غیرمستقیم برای پایان دادن به این اختلافات انجام گرفته است. از مهمترین توافق‌ها و طرحهای مهم در این رابطه می‌توان به پیمان مکه، سند وفاق ملی و توافقنامه قاهره اشاره کرد که البته تاکنون هیچ یک از این طرحها به نتیجه روشن و قابل قبولی نرسیده‌اند و همچنان تلاشها برای آغاز گفتگوی دوباره بین فتح و حماس برای رسیدن به مصالحه ادامه دارد. در ماههای اخیر نیز اقداماتی در این زمینه صورت گرفته است که در ادامه به ارزیابی فرایند مذکور می‌پردازیم.

1) شرایط حماس برای آغاز گفتگو:

آمادگی حماس برای گفتگو با محمودعباس، نخستین اقدام صورت گرفته برای مصالحه‌جویی می‌باشد. حماس، همیشه بر آمادگی خود برای گفتگوی بدون پیش‌شرط به منظور حل اختلافات و تقویت وحدت و انسجام داخلی تأکید کرده است. در همین راستا سخنگوی حماس دعوت ابومازن برای آغاز گفتگوی ملی را همسو با موضع حماس دانست که از ابتدا به آن پایبند بوده است.(1)

از طرف دیگر اعضای حماس معتقدند که هرگونه گفتگو با جنبش فتح، باید در چارچوب سند وفاق ملی، پیمان مکه و توافقنامه قاهره که شامل تفاهمات صورت گرفته میان گروههای فلسطینی است، انجام شود. در این زمینه موسی ابومرزوق در گفتگو با روزنامه الشرق قطر گفت: «این سه سند ملی پاسخگوی تمامی سئوالات سیاسی در بعد عربی و بین‌المللی مساله فلسطین و موضع جنبش حماس در زمینه روابط خارجی، انتخابات، مقاومت و گفتگو است و از این رو ما معتقدیم پرونده سیاسی فلسطینیان بسته می‌شود.»(2)

2) دیدار عده‌ای از رهبران حماس با محمود عباس:

حماس در راستای محقق ساختن ایده خود، کوشید تا زمینه‌های لازم برای مذاکره با محمودعباس را فراهم آورد. در همین راستا گروهی از رهبران حماس در کرانه‌باختری با محمودعباس در شهر رام‌الله در می 2008 دیدار کردند. آنان ضمن گفتگو درباره آغاز مذاکرات گروههای مذکور، پیام اسرای فلسطینی را در جهت مصالحه بین فتح و حماس و رسیدن به یک راهکار مناسب برای وحدت فلسطینیان، به اطلاع محمودعباس رساندند. محمود عباس نیز در این دیدار ضمن درخواست از حماس مبنی بر عقب‌نشینی از غزه، به جایگاه عالی اسرا اشاره و بر وحدت و یکپارچگی فلسطین تأکید کرد.(3)

3) درخواست محمود عباس برای انجام گفتگوی ملی:

محمود عباس بعد از گذشت یک سال از مخالفت با مذاکره با حماس و طراحی شروط و موانعی در مسیر این گفتگوها و تائید محاصره ملت فلسطین توسط رژیم‌صهیونیستی، سرانجام در تاریخ 4/6/2008 به این نتیجه رسید که باید از مذاکرات با حماس حمایت کند. این درخواست مورد استقبال اکثر گروههای فلسطینی قرار گرفت.

جوانب مثبت این پیام تا حد زیادی ملموس می‌باشد و دیگر در آن از کلمات تشنج آفرین و تنش‌زا استفاده نشده است. به جای واژه «کودتا» که پیش از آن تشکیلات خودگردان در بکارگیری آن تأکید می‌ورزید، از واژه، «شکاف داخلی» استفاده شده و هیچ پیش‌شرطی نیز برای آغاز مذاکرات داخلی تعیین نشده است. از طرفی در این پیام هیچ‌ یک از گروههای فلسطینی به عنوان مسئول وضعیت موجود در فلسطین متهم نشده‌اند. محمودعباس در طول چند ماه اخیر چندین بار گروههای داخلی فلسطین از جمله حماس را به مذاکره و گفتگوی ملی دعوت کرد. عباس علیرغم افزایش اختلافات دو جنبش فتح و حماس، آمادگی خود را برای گفتگوی ملی اعلام کرد.

4) استقبال حماس از طرح «کمیته آشتی‌ ملی»:

یکی دیگر از تحولات روی داده در روابط فتح و حماس، استقبال حماس از طرح کمیته آشتی ملی بود. جنبش مذکور از طرح «کمیته‌ آشتی ملی» برای حل بحران و پایان دادن به اختلافات دو جنبش فتح و حماس استقبال کرد. در این راستا هیأتی از حماس به ریاست جمال ابوهاشم از رهبران این جنبش از تشکیل «کمیته آشتی ملی» به ریاست دکتر ایاد سراج استقبال کرده و اوضاع داخلی فلسطین، به ویژه مسأله اختلاف بین جنبش‌های مذکور و ضرورت حل بحران کنونی را مورد بحث و بررسی قرار دادند.(4) دو گروه در این جلسه بر مذاکره و گفتگوی مستقیم به عنوان راهکاری برای گذار فوری از بحران کنونی و تشکیل دولت وحدت ملی تأکید ورزیدند.

5) تلاش طرفهای ثالث برای مصالحه فتح و حماس:

1-5) دبیر کل سازمان کنفرانس اسلامی: در پی دعوت محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان از «اکمل‌الدین‌اوغلو» دبیر کل سازمان کنفرانس اسلامی برای آغاز گفتگوی ملی میان فلسطینیان، وی با استقبال از این پیشنهاد گفت: «این گفتگو موجب تقویت وحدت ملی فلسطینیان می‌شود و به رفع محاصره ظالمانه تحمیلی علیه ملت فلسطین کمک می‌کند.»(5)

وی در ادامه افزود: «گفتگوی ملی، فلسطینیان را قادر به پاسداری از دستاوردهای ملی خود، حفاظت از مقدسات خویش و گام برداشتن برای کسب آزادی، استقلال و برپایی کشور مستقل فلسطین به پایتختی قدس شریف می‌کند.»(6) جنبش حماس نیز از این دعوت جهت حل اختلافات و تقویت همبستگی و انسجام داخلی استقبال کرد.

2-5) روسیه: روسیه در راستای مصالحه فتح و حماس، ضمن دعوت از جنبش‌های مذکور برای گفتگو با یکدیگر، از رژیم صهیونیستی هم خواست به محاصره غزه پایان دهد. سلطان‌اف معاون وزیر امور خارجه روسیه ضمن تأکید بر لزوم پایان دادن به درگیری‌ها میان دو جنبش و اصلاح روابط میان آنها به منظور حرکت در راستای تشکیل کشور فلسطین، از رژیم‌صهیونیستی خواست که تدابیر لازم برای لغو محاصره نوار غزه و ممانعت از وخامت اوضاع معیشتی ساکنان این منطقه، اتخاذ کند.(7)

3-5) پیگیری مصالحه دو جنبش در سنگال: فتح و حماس در راستای از سرگیری مذاکرات خود با میانجیگری عبدالله واد رئیس‌جمهور سنگال که ریاست دوره‌ای سازمان کنفرانس اسلامی را به عهده دارد، نمایندگان خود را به داکار فرستادند.

براساس بیانیه وزارت امور خارجه سنگال دو نماینده از جنبشهای فتح و حماس، «حکمت‌زید»، خالد‌العلمی و شیخ «تیدیان غاریو» وزیر امور خارجه سنگال به عنوان میانجی، مسئول از سرگیری گفتگوها و دستیابی به توافقات لازم برای انجام یک مصالحه داخلی شدند. دو نماینده فلسطینی مسئولیت تحقق مصالحه داخلی را بر عهده دارند و این روند طی دیدارها و گفت‌و‌گوهای دوستانه با میانجیگری سنگال دنبال خواهد شد. خبرهای رسیده حکایت از آن داشت که گفتگوهای صورت گرفته «جو اعتماد و احترام دوطرفه» را احیاء کرده است.(8)

4-5) اتحادیه عرب: محمود عباس طی دیدار با عبدالله‌بن‌عبدالعزیز پادشاه عربستان تأکید کرد؛ هر گونه گفتگوی میان فتح و حماس تحت نظارت اتحادیه عرب برگزار خواهد شد. در همین راستا محمود عباس و حسنی مبارک رئیس جمهور مصر نیز طی دیداری، در مورد گفتگوی فلسطینی و عدم دستیابی به توافق در زمینه روند سازش و محاصره تحریمی فلسطینیان، گفتگو کردند.

در همین راستا کمیته ویژه پیگیری اجرای طرح ابومازن پس از اولین نشست خود در رام‌الله بیانیه‌ای صادر کرد و در آن تصریح کرد، همه گروههای ملی و اسلامی باید در این گفتگوی ملی شرکت کنند. هدف از این گفتگو اجرای طرح ابتکاری یمن براساس موافقت سران کشورهای عربی در دمشق است.(9) جنبش حماس نیز در همین زمینه از کشورهای عربی خواست که در زمینه حل بحران داخلی فلسطین مانند لبنان نقش‌آفرینی کنند. روند مذاکرات فتح و حماس بعد از توافق آتش‌بس حماس با رژیم‌صهیونیستی کندتر شده است. البته در این مدت هم اقداماتی برای مصالحه دو جنبش صورت گرفت. در این رابطه می‌توان به سفر هیأتی از حماس به ریاست خالد مشعل به یمن برای ادامه گفتگو درباره طرح یمن برای مصالحه دو جنبش و خبر طرح ابتکاری سوریه- مصر برای حل اختلافات دوجنبش اشاره کرد.

به طور کلی مذاکرات بین دو جنبش حماس و فتح برای رسیدن به یک توافق کلی در زمینه وحدت ملی همچنان ادامه دارد اما تلاشهای طرفهای داخلی و خارجی همچنان از دستیابی به نتیجه‌ای که منجر به پایان اختلافات شود، بازمانده است.

ب) مذاکرات آتش‌بس حماس و رژیم‌صهیونیستی

در میثاق‌نامه جنبش حماس اصولی چون جهاد با رژیم‌صهیونیستی و عدم شناسایی آن و آزادی تمام سرزمینهای فلسطینی به شکل کاملاً برجسته‌ای متبلور شده است. در این راستا این جنبش در مذاکرات سازش دهه 90 شرکت نکرد و توافقات اسلو را مردود دانست و جهاد علیه رژیم‌صهیونیستی را ادامه داد. به تدریج از اواخر سال 2004 حملات حماس علیه این رژیم کاهش یافت و در سال 2005 آتش‌بس یکساله حاکم و در سال 2006 نیز این روند تداوم یافت. مسئولیت حماس با پیروزی در انتخابات پارلمانی 2006 سنگین‌تر شد و موضع‌گیری رژیم‌صهیونیستی نیز در قبال این جنبش تهاجمی‌تر گردید.

با این حال حماس ضمن اصرار بر مقاومت، روند مذاکره غیرمستقیم را نیز در پیش گرفت. لذا در این بخش به ارزیابی روند مذاکرات غیرمستقیم حماس و رژیم‌صهیونیستی تحت میانجیگری مصر که منجر به توافقنامه آتش‌بس بین دو طرف گردید می‌پردازیم.

1) شرایط دو طرف برای برقراری آتش‌بس:

حماس معتقد است هدف رژیم‌صهیونیستی از گسترش مذاکرات آتش‌بس، یک حرکت سیاسی طراحی شده، برای سرپوش گذاشتن بر حملات روزانه علیه فلسطینیهاست. از این رو دولت حماس با هر نوع آتش‌بسی که تضمینی برای برداشتن محاصره غزه، لغو تحریمها و پایان دادن به حملات در بر نداشته باشد، مخالفت می‌کرد. چرا که از نظر این جنبش تا زمانی که رژیم‌صهیونیستی محاصره و تحریم غزه را لغو نکند، سخن گفتن درباره آتش‌بس بی‌معنی است.(10) رژیم صهیونیستی نیز آزادی گیلاد شالیت سرباز ربوده شده در اسارت نیروهای حماس را یکی از شروط مذاکره برای برقراری آتش‌بس قرار داده بود. ایهود باراک وزیر دفاع این رژیم در زمینه آزادی شالیت اظهار داشت:«آزادی شالیت بخش لاینفک مذاکرات در خصوص آتش‌بس موقت میان اسراییل و حماس است.»(11)

2) میانجیگری مصر در برقراری آتش‌بس بین دو طرف متخاصم:

مصر به طور سنتی در مذاکرات بین گروههای فلسطینی و رژیم‌صهیونیستی نقش فعالی ایفا کرده است. این کشور در جهت مصالحه بین حماس و رژیم صهیونیستی برای برقراری آتش‌بس ایفای نقش می‌کند و در طول چند سال اخیر یکی از میانجیهای دو طرف در مذاکرات غیرمستقیم بوده است. در چند ماه اخیر نیز مصر تلاشهای خود را برای آتش‌بس دوطرف افزایش داد.

در این راستا عمر سلیمان رئیس سازمان اطلاعات مصر در سفری به فلسطین اشغالی با مقامات صهیونیست ملاقات و گفتگو کرد و طرح پیشنهادی مصر برای برقراری آتش‌بس رژیم صهیونیستی با گروههای فلسطینی را با آنها در میان گذاشت.

این طرح را شمار زیادی از جناحهای مختلف فلسطینی، از جمله حماس و فتح تأیید کرده‌اند.(12) این طرح پایان دادن به محاصره اقتصادی غزه در ازای پایان حملات موشکی فلسطینیان به رژیم صهیونیستی و آزادی تعدادی از زندانیان فلسطینی در ازای آزادی گیلاد شالیت سرباز رژیم صهیونیستی را شامل می‌شد.

در این راستا مصر گفتگوهایی را نیز با گروههای فلسطینی انجام داد. در ادامه گفتگوهای قبلی گروههای فلسطینی با مسئولان امنیتی مصر، هیأت‌هایی از سوی حماس و دیگر گروههای فلسطینی به قاهره رفتند تا به توافقی در این زمینه برسند. در ماه می هیأت حماس به ریاست محمودالزهار به منظور دیدار با عمرسلیمان و دریافت پاسخ رژیم صهیونیستی پیرامون آتش‌بس به قاهره رفت. همزمان با این دیدار، ایهود باراک وزیر دفاع رژیم صهیونیستی نیز به منظور دیدار با حسنی مبارک رئیس جمهور مصر پیرامون همین موضوع به شرم‌الشیخ رفته بود.(13)

در ادامه این گفتگوها عمر سلیمان در 15 ژوئن طی نشستی در قاهره با رهبران حماس مواضع رژیم‌صهیونیستی درباره آتش‌بس در نوارغزه را به حماس ابلاغ کرد. در این دیدار اعلام شد رژیم‌صهیونیستی موافقت اولیه خود را با آتش‌بس اعلام کرده و مصر به آنها وعده داد که پس از آتش‌بس، مبادله اسراء مورد بررسی قرار خواهد داد.(14)

نتیجه گفتگوها و میانجیگری مصر نهایتاً به امضاء توافق آتش‌بس در 19/6/2008 بین دو طرف انجامید. علی‌رغم اینکه در هفته‌های اول برقراری آتش‌بس اقداماتی در جهت نقض توافق صورت گرفت ولی این آتش‌بس تاکنون ادامه پیدا کرده است.

3) مواضع طرفین در قبال آتش‌بس:

1-3) حماس: رهبران حماس نسبت به اظهارات و اقدامات مقامات رژیم صهیونیستی به دیده شک و تردید نگاه می‌کنند و معتقدند که آنها به دنبال حل مشکل از طریق آتش‌بس نیستند. بنابراین حماس درحالی که به مذاکرات آتش‌بس ادامه می‌داد، به استفاده از همه گزینه‌ها برای شکستن محاصره غزه تهدید می‌کرد.

فوزی برهوم سخنگوی حماس در این رابطه اظهار داشت: «رژیم جنایتکار صهیونیستی همواره سعی در گمراه کردن افکار عمومی دارد و با اتخاذ تصمیماتی معین، سیاستهای خود را که براساس‌کشتارو خونریزی و محاصره استوار است، اجرا می‌کند.»(15)

از طرف دیگر عزت الرشق عضو دفتر سیاسی حماس تأکید کرد که آتش‌بس هرگز به معنی توقف مقاومت نیست. وی آتش‌بس را فرصتی برای بازیابی توان مبارزان فلسطینی دانست.(16)

2-3) رژیم‌صهیونیستی: مقامات رژیم صهیونیستی نیز اظهاراتی برخلاف روند لازم برای آتش‌بس مطرح می‌کردند. در همین زمینه ایهود باراک وزیر دفاع این رژیم گفت:«بی‌شک درگیری همه‌جانبه و بلندمدتی با حماس خواهیم داشت و این احتمال وجود دارد که ظرف چند هفته‌ آتی این نزاع فراگیر شود و یا حتی چند ماه پس از دستیابی به آتش‌بس این درگیریها تشدید شود.»(17)

در اظهارنظر دیگری شائول موفاز وزیر حمل و نقل رژیم اشغالگر قدس گفت:«باید حماس را آماج حملات شدید قرار بدهیم تا برای تعهد به آتش‌بس به ما التماس کنند.»(18)

در ادامه این اظهارات ایهود باراک اعلام کرد: «این آتش‌بس فعلاً در مرحله آزمایشی قرار دارد و ارتش اسراییل برای رویارویی با هرگونه حرکتی آمادگی دارد.»

به طور کلی به جز هفته‌های اول توافق آتش‌بس، میزان و شدت اظهارات تحریک‌آمیز مقامات دو طرف علیه هم کاهش یافته است.

ج) درخواست اروپایی‌ها برای تعامل با حماس

بعد از پیروزی جنبش حماس در انتخابات شورای قانونگذاری فلسطین و تشکیل دولت از طرف این جنبش، موج تحریم کشورهای اروپایی و قطع کمکهای مالی از دولت فلسطین به منظور به انزوا کشاندن این جنبش آغاز شد. این تحریمها و فشارها هر چند معضلات و مشکلات عدیده‌ای را برای ملت فلسطین به ارمغان آورده، ولی با مقاومت جنبش حماس، کشورهای اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که این جنبش به سادگی تسلیم نخواهد شد و راه چاره مسئله فلسطین و رژیم صهیونیستی، تحریم و اعمال فشار بر حماس نیست.

بنابراین در چند ماه اخیر بعضی از کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا، فرانسه، نروژ و روسیه ضرورت تعامل با حماس را به عنوان یک نیروی سیاسی و نظامی نیرومند و فعال در صحنه فلسطین، دریافته‌ و برای حل مسئله فلسطین از طریق گفتگو با این جنبش اظهار تمایل کرده‌اند.

1) ‌کنش کشورهای درخواست کننده تعامل:

1-1) ایتالیا: «استوانیا کراکسی» وزیر امور خارجه ایتالیا به احتمال برقراری تماسهای از سوی دستگاه اطلاعاتی کشورش با جنبش حماس اشاره کرد. وی اظهار داشت: «هرچند کشور ایتالیا حماس را شریک سیاسی خود نمی‌داند ولی برای حل مسئله فلسطین حاضر است با این جنبش گفتگو کند.»(19) این موضع ایتالیا از اولین مواضع یک کشور اروپایی در قبال جنبش حماس است که خواهان تعامل با این جنبش است. درخواست کشور ایتالیا در مورد گفتگو با حماس برای خروج از بحرانی که موجب تشدید درد و رنج ملت فلسطین شده است، زمینه را برای تعامل دیگر کشورهای اروپایی با این جنبش فراهم می‌کند.

2-1) فرانسه: فرانسه نیز از جمله کشورهای اروپایی است که خواهان ارتباط با جنبش حماس برای حل بحران فلسطین است. در این راستا منابع سیاسی فلسطینی از طرح سارکوزی رئیس‌جمهور فرانسه درباره حل مناقشه اسراییل و فلسطین خبر دادند. این طرح، جنبش حماس را نیز شامل می‌شود. به گفته برخی از منابع خبری، ارتباط با جنبش حماس به عنوان یک نیروی پرطرفدار در فلسطین که توانسته است در انتخابات پیروز شود یکی از مهمترین پایه‌های طرح سارکوزی می‌باشد.(20)

از سوی دیگر کوشنر وزیر امور خارجه فرانسه اعلام کرد:« کشور فرانسه چندی پیش با جنبش حماس تماسهایی داشته است و ما تنها کشوری نیستیم که با حماس ارتباط برقرار می‌کنیم.»(21)

البته وی تحت فشار گروههای صهیونیستی اظهار داشت: «فرانسه تنها در صورتی به مذاکره با حماس خواهد پرداخت که شروط سه گانه تعیین شده از سوی کمیته چهارجانبه از سوی این جنبش پذیرفته شود. یعنی حماس دست از خشونت بردارد، اسراییل را به رسمیت بشناسد و توافقات صورت گرفته‌ میان دوطرف فلسطینی و اسراییلی را بپذیرد.»(22)

به طور کلی مواضع کشورهای اروپایی در قبال حماس نسبت به چند سال گذشته ملایمتر شده و از تحریم و انکار مشروعیت حماس به مذاکره و گفتگو سوق یافته است.

2) واکنش طرفهای متخاصم:

1-2) حماس: جنبش حماس ضمن استقبال از درخواست کشورهای اروپایی برای گفتگو تأکید کرد با طرفهای اروپایی از جمله فرانسه ارتباط برقرار کرده است. ابوزهری سخنگوی این جنبش در این زمینه گفت: «این ارتباطات، اشتباهِ اتخاذِ سیاستِ در انزوا قرار دادنِ جنبش حماس و تحریم آن را به اروپایی‌ها تفهیم کرد. وی هدف از این دیدارها را تلاش کشورهای اروپایی برای بررسی مواضع جنبش حماس نسبت به تحولات و رویدادهای سیاسی مختلف و موضوعات مرتبط با تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی در اراضی 1967 دانست.»(23)

در همین راستا مشیرالمصری دبیر فراکسیون حماس در مجلس قانونگذاری، ضمن استقبال از مواضع کشورهای اروپایی تأکید کرد: «این موضع‌گیریها نشان‌دهنده آن است که هرگز نمی‌توان حماس را در حاشیه قرار داد و حذف این جنبش از صحنه سیاسی امری محال است.»(24)

2-2) رژیم‌صهیونیستی: این رژیم از اعلام آمادگی کشورهای اروپایی برای گفتگو با حماس به شدت انتقاد کرد. رژیم صهیونیستی ضمن انتقاد از اقدام فرانسه در دیدار با نمایندگان گروه فلسطینی حماس، آن را اقدامی غیرمنطقی دانست. در این راستا سخنگوی وزارت خارجه این رژیم نیز خواهان توضیح دولت فرانسه در مورد این دیدار شده است.(25)

مقامات رژیم‌صهیونیستی و لابی‌های این رژیم تلاش می‌کنند که از تعامل کشورهای اروپایی با حماس جلوگیری کنند و این کار را از طریق اعمال فشار آمریکا به این کشورها انجام می‌دهند.

نتیجه‌گیری:

در چند ماه اخیر تلاش برای آغاز گفتگوها و مذاکره به منظور مصالحه بین دو گروه اصلی فلسطینی از یک طرف و آتش‌بس بین حماس و رژیم صهیونیستی از سوی دیگر، در فضای سیاسی فلسطین ملموس و مشهود بود.

در این راستا دو جنبش اصلی تأثیرگذار در صحنه سیاسی فلسطین (فتح و حماس) به تلاشهای خود به منظور رسیدن به توافق برای حفظ انسجام و وحدت ملی در مقابل تهدیدات رژیم‌صهیونیستی، ادامه دادند. بدین منظور دیدارهایی بین رهبران دو طرف در این زمینه انجام گرفت. از سوی دیگر، کشورها، سازمانها و شخصیتهای خارجی نیز به عنوان میانجی در مصالحه بین فتح و حماس اقداماتی را انجام دادند. با وجود این تاکنون تمام این تلاشها و گفتگوها به نتیجه قابل توجه و پایداری نرسیده است و مذاکرات همچنان ادامه دارد. اگرچه این روند طی یک ماه گذشته تحت تأثیر ناآرامی‌های داخلی فلسطین کندتر شده است.

در بعدی دیگر، جنبش حماس و رژیم‌صهیونیستی نیز به منظور پایان دادن به درگیریها، لغو محاصره غزه و آزادی اسیران دو طرف به مذاکره پرداختند. در این مذاکرات مصر به عنوان میانجی نقش فعالی ایفا نمود و به منظور نزدیک کردن خواست‌ها و دیدگاههای دو طرف تلاش کرد. نتیجه این امر حاصل شدن توافق آتش‌بس بین دو طرف در 19 ژوئن بود.

همزمان با مذاکرات حماس با رژیم صهیونیستی برای آتش‌بس، برخی از کشورهای اروپایی نیز مواضع قبلی خود نسبت به حماس را تعدیل کرده و ضرورت تعامل با این جنبش را دریافته‌اند و خواهان مذاکره با این جنبش به منظور حل مسئله فلسطین می‌باشند.

پی‌نوشت‌ها:

1- شبکه العالم (22/3/1387)

2- سایت خبر فارسی، (22/2/1387)

3- خبرگزاری سما، (27/5/2008)

4- مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، (14/3/1387)

5- خبرگزاری مهر، (18/3/1387)

6- همان

7- مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، (30/2/1387)

8- الحیاه الجدیده، (8/6/2008)

9- همان، (9/6/2008)

10- خبرگزاری معاً، (14/6/2008)

11- جروزالیم‌پست،(15/6/2008)