گذرگاه رفح که در مرز نوارغزه و مصر واقع شده، تنها راه عبور و مرور ساکنان این منطقه به دنیای خارج است. سایر گذرگاهها به سرزمینهای اشغالی 1948 منتهی می‌شوند. اداره گذرگاه رفح- از زمان تأسیس آن در آوریل 1982 تاکنون با مناقشات و درگیری‌های بسیاری همراه بوده است. گاهی این گذرگاه بطور مشترک توسط رژیم‌صهیونیستی و تشکیلات خودگردان اداره شده و گاهی اوقات نیز عبور و مرور از آن به شکل محدود انجام شده و طی ماههای اخیر نیز مسدود بوده است. گذرگاه رفح یکی از موضوعات مهم در بسیاری از توافقنامه‌ها میان رژیم‌صهیونیستی و تشکیلات خودگردان بوده است. پس از عقب‌نشینی شهرک‌نشینان و نظامیان رژیم‌صهیونیستی از نوارغزه در 12 سپتامبر 2005، این گذرگاه مسدود شد. در 15نوامبر همین سال توافقنامه‌ای میان رژیم‌صهیونیستی و تشکیلات خودگردان فلسطین با میانجیگری جیمز دی- ولفنسون فرستاده کمیته چهارجانبه، خاویر سولانا رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه آمریکا امضاء شد. مدت اجرای این توافقنامه یک سال بود اما پس از انقضای این مدت نیز، مبنای اداره گذرگاه رفح قرار گرفته و مقامات رژیم‌صهیونیستی طی دو سال اخیر با استناد به آن نوارغزه را محاصره کردند¹ و مصر نیز در خلال جنگ 22 روزه در نوارغزه با استناد به این توافقنامه، گذرگاه رفح را بست.

توافقنامه گذرگاه رفح

مدخل

گذرگاه رفح که در مرز نوارغزه و مصر واقع شده، تنها راه عبور و مرور ساکنان این منطقه به دنیای خارج است. سایر گذرگاهها به سرزمینهای اشغالی 1948 منتهی می‌شوند. اداره گذرگاه رفح- از زمان تأسیس آن در آوریل 1982 تاکنون با مناقشات و درگیری‌های بسیاری همراه بوده است. گاهی این گذرگاه بطور مشترک توسط رژیم‌صهیونیستی و تشکیلات خودگردان اداره شده و گاهی اوقات نیز عبور و مرور از آن به شکل محدود انجام شده و طی ماههای اخیر نیز مسدود بوده است. گذرگاه رفح یکی از موضوعات مهم در بسیاری از توافقنامه‌ها میان رژیم‌صهیونیستی و تشکیلات خودگردان بوده است. پس از عقب‌نشینی شهرک‌نشینان و نظامیان رژیم‌صهیونیستی از نوارغزه در 12 سپتامبر 2005، این گذرگاه مسدود شد. در 15نوامبر همین سال توافقنامه‌ای میان رژیم‌صهیونیستی و تشکیلات خودگردان فلسطین با میانجیگری جیمز دی- ولفنسون فرستاده کمیته چهارجانبه، خاویر سولانا رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه آمریکا امضاء شد. مدت اجرای این توافقنامه یک سال بود اما پس از انقضای این مدت نیز، مبنای اداره گذرگاه رفح قرار گرفته و مقامات رژیم‌صهیونیستی طی دو سال اخیر با استناد به آن نوارغزه را محاصره کردند¹ و مصر نیز در خلال جنگ 22 روزه در نوارغزه با استناد به این توافقنامه، گذرگاه رفح را بست. متن این توافقنامه به شرح زیر است:

ــــــــــــــــــــــــــ

1- متن اصلی این توافقنامه از منبع زیر گرفته شده است:

http://www.eubam-rafah.eu/portal.eu/portal/failes/aprc.pdf

اصول مورد توافق گذرگاه رفح

باید قبل از گشایش گذرگاه از طریق توافقنامة امور امنیت، گمرک و اقدامات اجرایی طرف سوم تعیین گردد.

کلیات

- رفح بر طبق استاندارهای بین المللی و در راستای قانون فلسطین و برمبنای مفاد این توافق، توسط تشکیلات خودگردان در طرف خود و مصر در طرف خود اداره خواهد شد.

- رفح درست هنگامی گشایش خواهد یافت که آمادگی اجرا بر مبنای استانداردهای بین‌المللی و در راستای ویژگیهای این توافق باشد و طرف ثالث حداکثر تا تاریخ 25 نوامبر در محل حاضر باشد.

- استفاده از گذرگاه رفح محدود به دارندگان کارتهای شناسایی فلسطینی و دیگران خواهد بود، به استثناء موارد مورد توافق که بایستی قبلاً به اطلاع دولت اسراییل و تصویب رهبران ارشد تشکیلات خودگردان رسیده باشد.

- تشکیلات خودگردان 48 ساعت قبل از ورود افراد مستثنی به گذرگاه، دولت اسراییل را مطلع می‌سازد- دیپلماتها، سرمایه گذاران خارجی، نمایندگان خارجی سازمانهای به رسمیت شناخته شده بین‌المللی و گروههای کمکهای بشردوستانه از آن جمله هستند.

- دولت اسراییل در طی 24 ساعت در صورت هر گونه اعتراض پاسخ خواهد داد و دلایل اعتراض را نیز ذکر خواهد نمود.

- تشکیلات خودگردان، دولت اسراییل را طی 24 ساعت از تصمیم خود آگاه خواهد ساخت و دلایل تصمیم خود را نیز ذکر می کند.

- طرف ثالث از اجرای صحیح توافق اطمینان حاصل خواهد کرد و اطلاعات خود را که منحصر به ورود افراد مستثنی است در اختیار هر دو طرف قرار خواهد داد.

- این اقدامات 12 ماه ادامه خواهد یافت، مگر آنکه طرف ثالث ارزیابی منفی از مدیریت گذرگاه رفح توسط فلسطینیها داشته باشد. این ارزیابی با هماهنگی کامل با طرفین صورت گرفته و نظرات هر دو طرف را مورد توجه قرار خواهد داد.

- رفح همچنین برای صادرات کالاها به مصر مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

- معیارهای عینی برای بازرسی خودروها به اتفاق آراء وضع خواهد شد.

این معیارها عبارتند از:

تجهیزات جستجو نصب خواهد شد، از جمله:

- اشعه

- ابزارهای الکترونیکی و متراکم کننده ابزارها

- فن آوری مورد توافق، از جمله صنایع صوتی، شناسایی با اشعة گاما، و یا سیستم‌های موجی

- آینه ها و تجهیزات مشاهده نقاط دور از دسترس

- کارمندان آموزش خواهند دید تا با استفاده از این تجهیزات وسایل نقلیه را بازرسی کنند و طرف ثالث طرز استفاده از آنها را آموزش خواهد داد.

- دوربین ها برای نظارت بر فرایند جستجو نصب خواهد شد.

- طرف ثالث توانایی تشکیلات خودگردان در بازرسی خودروها را بر طبق این معیارها و معیارهای بین‌المللی خواهد سنجید. همین که تشکیلات خودگردان رضایت طرف ثالث را در شیوة بازرسی خودروها جلب کند، خوردوها اجازه خواهند یافت از گذرگاه رفح عبور کنند. تا آن زمان، خودروها طبق محدودیتهای پروتکل امنیتی رفت و آمد خواهند کرد.

- رفح تنها نقطه گذر بین نوارغزه و مصر (به استثناء کرم شالوم تا زمان مورد توافق) خواهد         بود.

- تشکیلات خودگردان اقدامات عملی شفافی صورت خواهد داد.

- تا هنگام فعالیت رفح، تشکیلات خودگردان گذرگاه رفح را در شرایط ویژه زیارتهای مذهبی، بیماران اورژانس و دیگران با هماهنگی دفتر Geberal Gilad در حوزه اسراییل باز خواهد نمود.

- اسراییل تمامی اطلاعات لازم را در اختیار تشکیلات خودگردان برای ارتقاء اداره ثبت جمعیت فلسطین، از جمله تمامی اطلاعات در خصوص دارندگان کارتهای شناسایی فلسطینی که اکنون خارج از کشور به سر می‌برند، قرار خواهد داد.

- یک دفتر رابط با سرپرستی طرف ثالث داده ها و تصاویری زنده از فعالیتهای رفح را دریافت خواهد کرد و به طور منظم برای بررسی انجام توافقات، حل اختلافات ناشی از توافق و اجرای دیگر وظایف ذکر شده در توافقنامه از رفح، بازدید خواهد نمود.

امنیت

- تشکیلات خودگردان از نقل و انتقال تسلیحات و مواد منفجره در گذرگاه رفح جلوگیری خواهد کرد.

- تشکیلات خودگردان محدودیتهایی را برای حمل بار توسط مسافر وضع خواهد نمود. این محدودیتها همان محدودیتهایی خواهد بود که دولت اسراییل نیز اکنون آن را به اجرا در می‌آورد. در مورد میزان بار مسافرینی که دائماً در حال مسافرت هستند می‌توان به توافق رسید.

- مسافران، از جمله ساکنینی که باز می گردند، ممکن است از گذرگاه برای وارد کردن اموال شخصی خود استفاده کنند. همانطور که در قانون اول فصل 7 ضمیمه تعرفة گمرکی رایج تعریف شده است. دیگر متعلقات شخصی و یا دیگر کالاها باید در گذرگاه کرم شالوم ترخیص شود.

- تشکیلات خودگردان فهرستی از اسامی کارگران شاغل گذرگاه رفح را در اختیار طرف ثالث قرار خواهد داد که در اختیار اسراییلی ها نیز قرار خواهد گرفت. تشکیلات خودگردان دغدغه های اسراییلیها را مورد توجه قرار خواهد داد.

- نیروهای امنیتی اسراییل، تشکیلات خودگردان، آمریکا و مصر به همکاری در مورد مسائل امنیتی ادامه خواهند داد و در گروه امنیتی کاری مشارکت خواهند نمود.

- تشکیلات خودگردان، بر مبنای مورد به مورد {بطور جداگانه}، اطلاعات اشخاصی را که مدنظر دولت اسراییل است فراهم می سازد. تشکیلات خودگردان با دولت اسراییل و طرف ثالث قبل از اتخاذ تصمیم برای جلوگیری از ورود و یا اجازة ورود به یک فرد، مشاوره خواهد کرد. در طول این مشاوره که بیشتر از 6 ساعت به طول نخواهد انجامید، فرد مورد نظر اجازة عبور نخواهد داشت.

گمرک

- دولت اسراییل و تشکیلات خودگردان به اجرای معاهدة 29 آوریل 1994 پاریس ادامه خواهند داد.

- رفح بر طبق استانداردهای بین المللی و پروتکل پاریس اداره خواهد شد.

- دولت اسراییل و تشکیلات خودگردان بر همکاریهای گسترده و سهیم نمودن یکدیگر در اطلاعات توافق خواهند کرد.

- دولت اسراییل و تشکیلات خودگردان در مورد مسایل آموزشی همکاری خواهند نمود.

- گمرکهای دولت اسراییل و تشکیلات خودگردان نشستهایی دایمی برگزار خواهند کرد که دولت مصر در مواقع مناسب نیز دعوت خواهد شد.

کرم شالوم

- گمرک تشکیلات خودگردان محموله های ارسالی به کرم شالوم را تحت نظارت نمایندگان گمرک اسراییل ترخیص خواهد کرد.

- هر دو طرف در خصوص نوع فعالیتها در مرحلة بعد مذاکره خواهند نمود.

- نیروهای گمرکی فعال در کرم شالوم به کارمندان گمرک تشکیلات خودگردان آموزشهای لازم در جهت بالا بردن ظرفیتها را خواهند داد.

- طرف ثالث قابلیتهای گمرک تشکیلات خودگردان را در طی 12 ماه بررسی خواهد کرد و پیشنهادات را به طرفین در خصوص توافقات آینده ارائه خواهد کرد. در صورت عدم توافق، آمریکا با مشاورة دولت اسراییل، تشکیلات خودگردان و طرف ثالث سریعاً معضل را بر طرف خواهد ساخت.

طرف ثالث

- طرف ثالث اختیار خواهد داشت تا از پایبندی تشکیلات خودگردان به قوانین کاربردی مربوط به گذرگاه رفح و مفاد این توافق اطمینان حاصل کند. در صورت عدم رعایت این مقررات، طرف ثالث می تواند دستور بررسی مجدد و بازرسی مجدد چمدان هر مسافر، وسیله نقلیه و یا کالایی را صادر نماید. هنگام بازرسی، شخص، چمدان، وسیله نقلیه و یا محموله مورد نظر اجازه ترک محوط گذرگاه را نخواهد داشت.

- طرف ثالث به تشکیلات خودگردان برای افزایش ظرفیتها، آموزش، تجهیزات و کمکهای تاکتیکی را ارائه خواهد نمود.

- جزییات نقش طرف ثالث در یادداشت تفاهم ضمیمه شده است.

- طرف ثالث اتحادیه اروپا خواهد بود.

توافقنامة عبور و مرور و دستیابی Movement and access

برای توسعة اقتصادی مبتنی بر صلح و بهبود شرایط انسانی، توافقنامه ذیل حاصل شده است. این موافقتنامه نشانگر تعهد دولت اسراییل و تشکیلات خودگردان می‌باشد. اجرای این توافقنامه با کمک فرستادة ویژه کمیتة چهارجانبه در امر نظارت بر جداسازی و کارمندان وی و یا هماهنگ‌کننده امنیتی ایالات متحده و کارمندان وی صورت خواهد گرفت.

1) رفح

طرفین بر اصول بیانیه موافقت نموده‌اند. رفح به محض اینکه آمادگی انجام عملیات بر طبق استاندارهای بین‌المللی را داشته باشد، بر طبق شرایط این توافق و به هنگامی که که طرف سوم در محل حاضر شود و حداکثر تا تاریخ 25 نوامبر گشایش خواهد یافت.

2) گذرگاهها

طرفین توافق کرده اند که:

ـ عبور و مرور همواره صورت خواهد گرفت، اسراییل اجازة صدور تمام محصولات کشاورزی را از غزه در طول فصل برداشت 2005 خواهد داد.

ـ اسکنر جدید دیگری نصب خواهد شد و تا 31 دسامبر عملاً براه خواهد افتاد.

در آن زمان، شمار کامیونهای صادراتی که روزانه از مجرای کارنی Karni خارج خواهد شد به 150 کامیون و تا پایان سال 2006 به 400 کامیون خواهد رسید.

یک نظام مدیریت مشترک توسط طرفین ایجاد خواهد شد.

اسراییل علاوه بر کامیونهای فوق الذکر اجازة صدور محصولات کشاورزی را از غزه و سرعت ترخیص کالاها را افزایش خواهد داد تا اندازه‌ای که کیفیت و تازگی محصولات حفظ گردد. اسراییل روند همیشگی صادرات را تضمین خواهد کرد.

طرفین برای بهبود عملکرد ها موافقت می‌نمایند:

- وقتی محموله جدید تجهیزات اشعله ایکس برای شناسایی محتویات کامیونها و کانتینرها عرضه شد از آن استفاده خواهند کرد. تجهیزات شناسایی به محض ورود به منطقه با حضور فرستاده ویژة کمیتة چهارجانبه آزمایش خواهند شد.

- هماهنگ‌کننده امنیتی آمریکا مشاورة دائمی را تضمین خواهد کرد و در صورت عدم اجرای توافقات با طرفین مذاکره خواهد نمود.

- تشکیلات خودگردان اطمینان حاصل می کند که عبور و مرور در طرف مرز فلسطینی حمایت خواهد شد و مدیریت گذرگاهها را آموزش داده و آنرا ارتقاء خواهد بخشید تا کارآمدی آن را تضمین کند. تشکیلات خودگردان بدون تأخیر یک نظام واحد مدیریت مرزی ایجاد خواهد نمود.

- نظام مدیریتی که برای کارنی توسعه یافته است، باید در گذرگاههای ایرز Erez و کرم شالوم نیز مورد استفاده قرار گیرد. اسراییل نیز باید اقدامات مشابهی انجام دهد که معابر کرانة باختری هر چه سریعتر کاملاً فعال گردند. یک کمیتة دو جانبه، با مشارکت فرستادة ویژة کمیتة چهارجانبه در صورت نیاز و یا هماهنگ‌کنندة امنیتی آمریکا، اقدامات عملی برای فعال کردن معابر را به انجام خواهد رساند.

3) پیوند بین غزه و کرانه باختری

اسراییل اجازه عبور و مرور کاروانها را برای تسهیل نقل و انتقال کالاها و اشخاص خواهد داد و بخصوص:

- تا ماه دسامبر محافظین اتوبوسها فعالیت خود را آغاز خواهند کرد.

- تا 15 ژانویه محافظین کامیونها فعالیت خود را آغاز خواهند کرد.

- تحقق کامل توافقات را در یک کمیتة دو جانبه متشکل از دولت اسراییل و تشکیلات خودگردان و با مشارکت کمیتة چهارجانبه و یا هماهنگ کنندة امنیتی آمریکا در صورت لزوم پیگیری خواهد نمود.

تفاهم حاصل شده است که امنیت، یکی از دغدغه های اصلی اسراییل است و اقدامات لازم برای اطمینان خاطر دادن به اسراییل صورت خواهد گرفت.

4) عبور و مرور در کرانه باختری

در راستای نیازهای امنیتی اسراییل و تسهیل عبور و مرور افراد و کالاها درون کرانة باختری و برای کاهش اختلال در زندگی فلسطینیها، فعالیتهای جاری بین اسراییل و آمریکا برای ایجاد امکانات رفع موانع عبور و مرور و توسعة برنامه ای برای کاهش موانع تا حد ممکن شتاب خواهد یافت به شکلی که این کار تا 31 دسامبر کامل خواهد شد.

5) بندر غزه

ساخت یک بندرگاه می تواند آغاز گردد. دولت اسراییل اقداماتی صورت خواهد داد و تضمین می کند که دخالتی در ساخت لنگرگاه نخواهد کرد. طرفین یک کمیته سه جانبه به رهبری آمریکا برای رسیدن به توافقات امنیتی قبل از گشایش لنگرگاه ایجاد خواهند کرد.

6) فرودگاه

طرفین بر اهمیت فرودگاه واقفند. مذاکرات در خصوص توافقات امنیتی، ساخت و ساز فرودگاه و شیوة فعالیت آن ادامه خواهد یافت.